لزوم نظارت محیط زیست برمسیرتولید نیروگاه حرارتی طبس خط قرمز سبز

پیش از آن‌که چرخ توربین‌ها به حرکت بیفتد و دودکش‌ها درافق قامت بکشند، نخستین گام، نه سیم‌کشی و بتن‌ریزی، که گرفتن «تأییدیه حیات» است؛ مجوزی که تضمین کند نفس طبیعت در میان توسعه صنعتی، همچنان گرم بماند. مجوزی که حتی اگر محدودیت های تولید برق باقی بماند باز بهانه ای برای تولید برق به هر قیمتی، نباشد.
در استودیوی کوچک میز خبررادیو، جایی که صدای مجری و خش‌خش کاغذ، هم‌نشین حس و حال سین جیم ها از مدیران می شود، حرف‌ها، واقعیت آینده را در ذهن مخاطب، نمایان می کند. علی خانی، مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی، بی‌پیرایه اما هشداردهنده پاسخ می دهد و خط قرمزها را روی نقشه توسعه می‌کشد: «نیروگاه‌ها پیش از هر اقدامی باید مجوزهای لازم، از جمله تأیید رعایت ضوابط زیست‌محیطی را بگیرند. تجهیزات باید به‌روز باشد تا کمترین اثر منفی بر طبیعت بماند.»
او یادآوری می‌کند که کمبود سوخت در سال‌های گذشته، بعضی واحدها را به سمت سوخت‌های جایگزین برده؛ اما جایگزین بودن، بهانه‌ای برای غبارآلود کردن آسمان و آلوده کردن خاک نیست. هر کارخانه، معدن یا واحد صنعتی تازه‌تأسیس، پیش از روشن کردن نخستین دستگاه، باید زیر ذره‌بین محیط زیست برود و اگر آلودگی‌اش بیشتر از حد مجاز بود، موظف است طرحی برای کاهش اثراتش ارائه کند.
خانی بی‌پرده می‌گوید در برخی معادن، تخلفاتی شناسایی شده، اخطار و جریمه صادر شده و حالا آن‌ها مجبورند تجهیزاتشان را به‌روز کنند. اما آلودگی، همیشه از لوله اگزوز ماشین‌آلات صنعتی بیرون نمی‌آید؛ گاهی باد، حامل خبرهای ناخوشایند است. «گرد و غبار، محصول تغییرات اقلیمی و خشکسالی است. امسال تعداد روزهای آلوده، چهار تا پنج برابر گذشته بوده.» این‌جاست که بحث از آمار به آینده می‌رسد: گسترش بی‌محابای شهرها، مصرف بی‌رویه منابع و بیابان‌زایی. خانی تاکید می‌کند که حفاظت از محیط زیست، فقط وظیفه سازمان او نیست؛ هفت سمن فعال در استان، هم‌پیمان این مسیرند و قرار است تعدادشان بیشتر شود. اما هم‌زمان که او از «لزوم رعایت ضوابط» می‌گوید، در سوی دیگر خط تلفن، خبر دیگری می‌رسد؛ محمد نصیری، نماینده مردم فردوس، طبس، سرایان، بشرویه و عشق آباد در مجلس، از امضای تفاهم‌نامه پنج‌جانبه احداث نیروگاه زغال‌سنگ در طبس می‌گوید. مراسمی با حضور وزیر نیرو، نایب‌رئیس مجلس، معاون وزیر دفاع و مدیران عامل بزرگ‌ترین شرکت‌های اقتصادی کشور. این پروژه، بعد از دو دهه توقف، دوباره به جریان افتاده؛ با هدف افزودن برق زغال‌سنگی به سبد انرژی کشور. منطقه‌ای که ۹۸ درصد معادن زغال‌سنگ ایران را در خود دارد، حالا قرار است میزبان نیروگاهی باشد که در مرحله اول ۶۵۹ مگاوات و در مرحله دوم ۱۳۰۰ مگاوات برق تولید کند؛ با چشم‌انداز اشتغال‌زایی برای پنج هزار نفر و هزینه تولید یک‌پنجم برق گازی. نصیری از توجیه اقتصادی و ضرورت پدافند غیرعامل می‌گوید و وعده می‌دهد که بخش خصوصی، پروژه نیمه‌تمام را به سرانجام خواهد رساند. اما پرسش، درست همین‌جا متولد می‌شود: آیا میان خطوط تفاهم‌نامه، همان بند سبزی که خانی در رادیو بر آن تأکید کرد، ثبت شده است؟ آیا توربین‌های جدید، با مهر تأیید محیط زیست روشن خواهند شد، یا باز هم توسعه و طبیعت، در دو مسیر موازی و بی‌ارتباط، پیش خواهند رفت؟