گزارش میدانی از پروژه راه‌آهن بیرجند-زاهدان در ایستگاه استان پیشروی راه آهن میان عطش آب و اعتبار
پروژه راه‌آهن بیرجند–زاهدان به‌عنوان بخشی از کریدور ملی چابهار–سرخس، یکی از مهم‌ترین طرح‌های زیربنایی شرق کشور است که تکمیل آن می‌تواند نقش بسزایی در توسعه ترانزیت، صادرات و رونق اقتصادی استان‌های شرقی داشته باشد. این پروژه ملی با دستور ویژه مقام معظم رهبری و تخصیص منابع نفتی در حال اجراست و هم‌اکنون بخش‌های مختلف آن با سرعت‌های متفاوت در حال پیشرفت است.
خبرنگاران خراسان جنوبی در قالب یک تور رسانه‌ای از قطعات ۱۴ تا ۱۹ این پروژه عظیم بازدید کردند و از نزدیک در جریان روند آن قرار گرفتند. اولین قطعه مورد بازدید خبرنگاران، قطعه ۱۴ بود که براساس گفته مسئولان در بخش زیرسازی حدود ۳۰ درصد پیشرفت داشته است. در بازدید از این قطعه، مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی اظهار کرد: خط ریلی بیرجند–زاهدان به‌عنوان بخش تکمیل‌کننده کریدور راه‌آهن چابهار–سرخس، یکی از طرح‌های اصلی و ملی کشور است که دولت به‌طور جدی در حال پیگیری آن است.
استجازه رهبری برای پروژه راه‌آهن
میرمحمد مودی افزود: این پروژه جزو نخستین طرح‌هایی بود که از محل استجازه مقام معظم رهبری و منابع نفتی، مجوز تأمین اعتبار دریافت کرد. مودی گفت: طی حدود ۱۸ ماه گذشته قراردادهای اجرایی تکمیل و عملیات اجرایی پروژه به‌طور کامل آغاز شده است و در حال حاضر به‌طور متوسط ۲۵ درصد پیشرفت فیزیکی در بخش زیرسازی قطعات این مسیر حاصل شده است. مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی با بیان اینکه دولت به‌صورت هم‌زمان مسیر زاهدان تا چابهار را نیز در حال تکمیل دارد، گفت: بر اساس برنامه‌ریزی انجام‌شده، بخش جنوبی این مسیر از زاهدان تا چابهار امسال تکمیل خواهد شد و پس از آن، عملیات اجرایی قطعات باقیمانده کریدور از زاهدان تا یونسی ادامه پیدا می‌کند. مودی اظهار کرد: این کریدور نقش مهمی در توسعه ترانزیت، صادرات و ایجاد ارزش افزوده برای کالاهای عبوری خواهد داشت و برای خراسان جنوبی با ۳۳۱ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان اهمیت ویژه‌ای دارد.وی اظهار کرد: برخی قطعات پروژه بیش از دو سال است که فعال هستند و اکثر قطعات حدفاصل نصرت‌آباد تا یونسی کمتر از ۱۸ ماه پیش آغاز شده‌اند.
سرعت پیشرفت قطعات، متفاوت است
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی افزود: برخی قطعات مانند قطعه ۲۳ (فاصله ۳۰ کیلومتری تا گناباد) ۹۹ درصد پیشرفت فیزیکی در مرحله زیرسازی دارند، قطعاتی نیز با پیشرفت ۸۰، ۳۰ و حتی ۱۰ درصدی در حال اجرا هستند. مودی افزود: برای قطعه ۱۴ در سال اول اجرای این قطعه، حدود ۳۰ درصد پیشرفت فیزیکی در حوزه زیرسازی ثبت شده و پیش‌بینی می‌کنیم تا پایان امسال این رقم در زیرسازی به ۵۰ درصد برسد. وی افزود: در حال حاضر بیش از هزار دستگاه ماشین‌آلات و ۱۸۰۰ نیروی انسانی در این پروژه فعال هستند. مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی در خصوص تأمین منابع مالی پروژه گفت: از ابتدای آغاز عملیات تاکنون حدود ۲.۶ همت تأمین اعتبار شده که ۱.۶ همت آن در دولت گذشته و یک همت آن در دولت چهاردهم (از شهریور تا اسفند سال گذشته) تخصیص یافته است. مودی ادامه داد: همچنین تاکنون ۶۰۰ میلیارد تومان دیگر نیز تأمین اعتبار شده و درخواست وزارت راه و شهرسازی از سازمان برنامه برای تأمین حدود ۱۰ همت دیگر تا پایان سال ارسال شده است.
پیگیری مطالبات پیمانکاران
وی با اشاره به مطالبات پیمانکاران پروژه تصریح کرد: حدود ۱.۶ همت مطالبات ثبت شده است که تاکنون ۶۰۰ میلیارد تومان آن پرداخت شده و یک میلیارد تومان دیگر نیز درخواست تأمین شده است. مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی خاطرنشان کرد: بر اساس برنامه‌ریزی، تا پایان دولت چهاردهم ریل وارد استان خراسان جنوبی خواهد شد. برخی قطعات مانند قطعه ۲۳ و قطعه ۱۶ تا پایان سال ۱۴۰۴ عملیات زیرسازی به‌طور کامل تکمیل می‌شوند و قطعه ۱۴ نیز تا پایان ۱۴۰۴ به بیش از ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی خواهد رسید.
طرح برخی مشکلات پیمانکاران
در طول مسیر بازدید از قطعات ۱۴ تا ۱۹ پای صحبت مشاوران پروژه‌ها و مسئولان کارگاه‌های این قطعات نشستیم. برخی از مطالبات معوقه سخن می‌گفتند، عده‌ای موضوع کمبود آب را مطرح می‌کردند و بحث سوخت را به میان می‌آوردند و عده‌ای دیگر نیز بر این نظر بودند که برای سرعت بخشیدن به پروژه نیاز به تزریق اعتبار است. اما آنچه مسلم است کار در قطعات مختلف در حال ادامه‌داشتن بود؛ حال در قطعه‌ای سرعت بیشتری داشت و در قطعه دیگر موانع، کار را کند کرده بود. در پایان بازدید به قطعه ۱۹ رسیدیم که تونل‌های متعددی نیز داشت. مطالبات مشاوران و نمایندگان کارفرمایان در قطعات مختلف را به معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی منتقل کردیم و این‌گونه پاسخ شنیدیم که برای حل این مشکلات در تلاش هستند.
مشکلی در تأمین سوخت وجود ندارد
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی با اشاره به وضعیت تأمین سوخت ماشین‌آلات پروژه راه‌آهن اظهار کرد: با هماهنگی‌های انجام‌شده با شرکت پخش فرآورده‌های نفتی، خوشبختانه هیچ مشکلی در استان برای تأمین به‌موقع سوخت مورد نیاز شرکت‌های فعال در این پروژه وجود ندارد.
محمد فرهادی افزود: در موارد معدودی که ناهماهنگی‌هایی پیش آمده، موضوع پیگیری و مشکل برطرف شده است. فرهادی با قدردانی از همراهی شرکت پخش فرآورده‌های نفتی خراسان جنوبی افزود: در خصوص تأمین آب نیز برخی پیمانکاران با مشکلاتی مواجه بوده‌اند که این موضوع در دست پیگیری است و اجازه نخواهیم داد پیمانکاران در این مسیر با سختی روبه‌رو شوند. معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی اظهار کرد: از تمام ظرفیت‌های موجود برای پیشبرد پروژه راه‌آهن در زمان مقرر استفاده خواهیم کرد تا پیمانکاران در تأمین مایحتاج مورد نیاز خود با مشکلی مواجه نشوند.
مشکل آب مرتفع می‌شود
فرهادی با اشاره به محدودیت منابع آبی در استان گفت: با توجه به اینکه اکثر دشت‌های استان ممنوعه هستند، حفر چاه با دشواری‌هایی همراه است، اما تلاش می‌کنیم با مساعدت و استفاده از منابع و چاه‌های موجود، مشکل پیمانکاران مرتفع شود و مساعدت صورت گیرد. معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی در خصوص مطالبات پیمانکاران نیز اظهار داشت: تاکنون مبلغ یک‌هزار میلیارد تومان از مطالبات پیمانکاران در دولت دکتر پزشکیان پرداخت شده است. همچنین با پیگیری وزارت کشور و وزارت راه و شهرسازی، ۶۰۰ میلیارد تومان دیگر تخصیص یافته که طی روزهای آینده پرداخت خواهد شد. وی ادامه داد: طبق برنامه‌ریزی انجام‌شده، تا پایان سال مبلغ ۱۰ هزار میلیارد تومان برای این پروژه تأمین اعتبار خواهد شد که امیدواریم با تحقق آن، مشکلات مالی و زیرساختی از جمله تأمین آب نیز به‌طور کامل برطرف شود. پروژه راه‌آهن بیرجند–زاهدان به‌عنوان حلقه‌ای مهم از کریدور ریلی چابهار–سرخس، با وجود چالش‌هایی همچون کمبود آب، مطالبات پیمانکاران و نیاز به تزریق اعتبارات جدید، همچنان با جدیت در حال اجراست. بر اساس وعده مسئولان، ریل تا پایان دولت چهاردهم وارد خراسان جنوبی خواهد شد و قطعات کلیدی این مسیر نیز تا سال ۱۴۰۴ تکمیل می‌شوند. این طرح ملی نه تنها به توسعه ترانزیت و صادرات کشور کمک می‌کند، بلکه افق تازه‌ای برای رونق اقتصادی شرق ایران و اتصال بهتر آن به شبکه ریلی بین‌المللی خواهد گشود.