ماهیرود؛ شاهرگ ترانزیت خراسان جنوبی

پایانه مرزی ماهیرود در خراسان جنوبی با عبور بیش از ۴۲۸ هزار تن کالای ترانزیتی در ۶ ماه نخست سال جاری، نقش تعیین‌کننده‌ای در رونق اقتصادی منطقه و تقویت صادرات غیرنفتی کشور ایفا کرده است اما بازگشایی سه بازارچه مرزی دیگر می‌تواند دریچه امیدی بر رشد و توسعه استان باشد.
به گزارش ایرنا، در شرایط کنونی اقتصاد ایران، توسعه ترانزیت کالا به عنوان یکی از راهکارهای کلیدی برای رونق اقتصادی، افزایش درآمدهای ارزی و گسترش بازارهای صادراتی مورد توجه ویژه قرار گرفته است. خراسان جنوبی که در شرق ایران و در مرز مشترک با کشور افغانستان قرار دارد، همواره یکی از نقاط کلیدی در تجارت و مراودات اقتصادی ایران با همسایگان بوده است. این استان با ۳۳۱ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان، در سال‌های اخیر شاهد تحولات فراوانی در عرصه اقتصادی و تجاری بوده و هم‌اکنون به‌ویژه با توجه به موقعیت جغرافیایی و ظرفیت‌های مرزی خود، به نقطه‌ای طلایی برای صادرات ایران به کشورهای آسیای میانه و جنوبی تبدیل شده است.
بازارچه‌هایی نظیر «ماهیرود»، «دوکوهانه»، «گلورده» و «یزدان» که در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ از رونق و اهمیت ویژه‌ای برخوردار بودند، نقش عمده‌ای در صادرات و تسهیل تجارت با افغانستان داشتند. اما از سال ۱۳۹۳ و به‌دلیل مسائل سیاسی و دیپلماتیک، افغانستان به‌صورت یک‌طرفه مبادلات تجاری از طریق سه بازارچه «دوکوهانه»، «گلورده» و «یزدان» را متوقف کرد و تجارت مرزی تنها از طریق مرز رسمی «ماهیرود» در شهرستان سربیشه ادامه یافت. پایانه مرزی ماهیرود در خراسان جنوبی، با موقعیت جغرافیایی ویژه در همسایگی افغانستان و بهره‌مندی از زیرساخت‌های حمل و نقلی پیشرفته، به یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های ترانزیتی کشور بدل شده است.
آمارهای ۶ ماه نخست سال جاری نشان می‌دهد که بیش از ۴۲۸ هزار تن کالای ترانزیتی از این مرز عبور کرده است که این موضوع می‌تواند نقطه عطفی در روند توسعه اقتصادی منطقه و تقویت صادرات باشد.
بازارهای جدید پیش روی استان
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان جنوبی، با اشاره به نقش اساسی ترانزیت در رشد اقتصادی استان گفت: ترانزیت کالا نه تنها به عنوان یک فعالیت حمل و نقلی، بلکه به عنوان یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد منطقه مطرح است که ضمن ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم، باعث تقویت شبکه‌های تولید و تجارت داخلی می‌شود.
جلال زاده افزود: در ۶ ماه اول سال جاری، ۴۲۸ هزار و ۸۰۲ تن کالا از طریق پایانه ماهیرود ترانزیت شده که این رقم در قالب بیش از ۱۷ هزار سفر حمل و نقلی انجام شده است.
وی یادآور شد: کالاهای ترانزیتی عمده شامل روغن، لوازم یدکی، شکر، آرد، داروهای گیاهی، سویا و مواد بهداشتی بوده‌اند که نشان از تنوع و گستردگی کالاهای مورد عبور و تأثیرات مثبت آن بر صنایع مختلف دارد.
وی تأکید کرد: این عبور کالاهای متنوع، بازارهای جدیدی را پیش روی تولیدکنندگان داخلی می‌گشاید و باعث افزایش ظرفیت صادرات غیرنفتی کشور می‌شود.

افزایش درآمدهای مرزنشینان
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان جنوبی با اشاره به نقش ترانزیت در رشد اقتصادی منطقه بیان کرد: ترانزیت کالا علاوه بر تأثیر مستقیم بر افزایش درآمدهای استان از محل فعالیت‌های حمل و نقل و خدمات جانبی، موجب رونق سایر بخش‌های اقتصادی مانند انبارداری، بسته‌بندی، خدمات فنی و لجستیکی می‌شود.
وی یادآور شد: این فعالیت‌ها به ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار و ارتقای سطح درآمد خانواده‌ها در مناطق مرزی کمک شایانی می‌کند. جلال‌زاده عنوان کرد: از سوی دیگر، ترانزیت کالا به معنای اتصال بازارهای ایران با بازارهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است که این اتصال می‌تواند باعث تقویت جایگاه ایران در زنجیره‌های تأمین جهانی شود. وی گفت: پایانه مرزی ماهیرود به عنوان یک نقطه کلیدی در این مسیر، نقش مهمی در تسهیل صادرات کالاهای ایرانی به افغانستان و کشورهای آسیای میانه دارد.

پیش نیاز سهم خواهی از بازارها
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان جنوبی در خصوص زیرساخت‌ها و اقدامات توسعه‌ای نیز اظهار کرد: اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان جنوبی با هدف توسعه پایدار ترانزیت، اقدامات گسترده‌ای را در حوزه بهبود زیرساخت‌های حمل و نقل و تسهیل روند ترانزیتی انجام داده است. وی ادامه داد: از جمله این اقدامات می‌توان به توسعه مسیرهای دسترسی، افزایش ظرفیت پارکینگ خودروهای سنگین، بهبود سامانه‌های نظارتی و گمرکی اشاره کرد که باعث افزایش سرعت و کیفیت خدمات شده است.
جلال‌زاده تاکید کرد: توسعه زیرساخت‌ها و ارتقای فرآیندهای ترانزیتی، از مهم‌ترین اولویت‌های این اداره کل است تا بتوانیم سهم بیشتری از بازارهای منطقه‌ای را به خود اختصاص دهیم و ظرفیت‌های اقتصادی استان را شکوفا کنیم.
با توجه به روند رو به رشد صادرات و ترانزیت در پایانه ماهیرود، انتظار می‌رود این منطقه به هاب اصلی ترانزیت کالا در شرق کشور تبدیل شود. سرمایه‌گذاری‌های بیشتر در حوزه زیرساخت‌های لجستیکی، فناوری‌های نوین حمل و نقل و توسعه خدمات مرزی، می‌تواند به ارتقای کیفیت و افزایش حجم ترانزیت منجر شود و سهم خراسان جنوبی را در اقتصاد ملی ارتقا بخشد.
در نهایت، بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های ترانزیتی پایانه ماهیرود علاوه بر رشد اقتصادی محلی، به توسعه پایدار و افزایش توان رقابت‌پذیری ایران در بازارهای جهانی کمک شایانی خواهد کرد.

همت دولت بر تکمیل زیرساخت‌ها
استاندار خراسان جنوبی هم با اشاره به روند رو به رشد صادرات استان گفت: در مرداد سال جاری نسبت به مرداد سال قبل، صادرات جمهوری اسلامی ایران به افغانستان ۱۲۸ درصد رشد داشته است.
سیدمحمدرضا هاشمی افزود: پروژه‌ جاده‌ ماهیرود به فَراه ۱۷ سال معطل مانده بود که در همان اوایل مسئولیتم در نشست با گروه تجاری افغانستان و در جلسه‌ای که در محل استانداری برگزار شد، این موضوع را مطرح کردم و رئیس اتاق بازرگانی افغانستان در استان فَراه نیز اعلام کردند که تکلیف جاده ماهیرود به فَراه چه می‌شود زیرا این جاده ۱۷ سال معطل بوده است. وی بیان کرد: بلافاصله مکاتبه‌ای با ریاست‌جمهور انجام دادیم که به وزارت راه و شهرسازی دستور دادند و پروژه‌ای که ۱۷ سال معطل مانده بود، به طول ۱۱۷ کیلومتر، اکنون ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و امیدواریم تا اوایل سال آینده به بهره‌برداری برسد.
استاندار خراسان جنوبی به وجود سه بازارچه مرزی دیگر در استان اشاره کرد و گفت: بازارچه یزدان، بازارچه دوکوهانه و بازارچه میل ۷۳ از دیگر ظرفیت‌های مرزی استان هستند که بازارچه یزدان در کارگروه مرز تأیید شده، بازارچه دوکوهانه نیز در حال آماده‌سازی است و در جلسه اخیر نیز به‌عنوان پروژه اولویت‌دار مطرح شد که در حال پیگیری هستیم تا این بازارچه‌ها فعال شوند.

رشد صادرات با افزایش ترانزیت
مدیرکل گمرکات خراسان جنوبی هم با اشاره به صادرات کالاهای تولیدی استان گفت: صادرات قطعی کالاهای تولیدی خراسان جنوبی از گمرکات بیرجند، ماهیرود و گمرک مستقر در بازارچه مرزی ماهیرود در نیمه نخست امسال یک میلیون و ۴۲ هزار و ۵۶۹ تن کالا به ارزش ۲۳۰ میلیون و چهار هزار و ۶۸۵ دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۱۲۳ درصد از نظر ارزش و ۷۲ درصد از نظر وزن افزایش داشته است. محمد کوهگرد ادامه داد: همچنین در نیمه نخست امسال در مجموع یک میلیون و ۵۰۸ هزار و ۷۹ تُن کالای تولیدی خراسان جنوبی و سایر استان‌های کشور، به ارزش ۴۳۵ میلیون و ۴۳۲ هزار و ۷۶۸ دلار از گمرکات خراسان جنوبی به خارج از کشور صادر شد که این رقم در مقایسه با مدت مشابه پارسال از نظر ارزش ۱۱ درصد و از نظر وزن ۲۰ درصد افزایش داشته است.