شیوع خشکیدن در«شوکت آباد»
در حالی که باغ شوکتآباد، نماد زیبایی و گردشگری منطقه، در اثر قهر طبیعت و خشکسالی و از طرفی به گفته مردم محلی به علت بیتوجهی به مرگ درختان سرسبزش، دچار خسارت شده است، اهالی این روستا خواستار پاسخگویی مسئولان و اقدامات فوری برای احیای این اثر تاریخی و گردشگری هستند.
یکی از ساکنان روستای شوکتآباد در گفتوگویی صمیمی با خبرنگار ما، از وضعیت نگرانکننده این باغ تاریخی و گردشگری ابراز نگرانی کرد و خواستار رسیدگی مسئولان و متولیان شد. وی عنوان کرد که این باغ بیش از ۱۵ الی۲۰ سال است که در اختیار اوقاف قرار دارد و پس از واگذاری به بخش خصوصی، علائم کمتوجهی و غفلت در نگهداری آن کاملاً مشهود است. وی گفت: در داخل باغ درختان سالم و سرسبزی نماندهاند و تصاویر خشکیده درختان، حاکی از وضعیت وخیم آن است و درختان کاج و دیگر درختان این باغ در اثر سهلانگاری یا نبود نظارت مناسب، دچار آفت و خشکشدگی شدهاند و خبر از مرگ تدریجی باغ میدهند. در حالی که درختان بیرون از دیوارهای باغ همچنان سرسبز و سالم هستند، این سؤال در ذهن اهالی و بازدیدکنندگان نقش میبندد که چرا در داخل باغ، وضعیت آنچنان وخیم است؟
این شهروند ساکن در روستای شوکت آباد معتقد است که نگهداری نامناسب و نبود نظارت دقیق بر پیمانکار و بخش خصوصی، باعث بهوجود آمدن این وضعیت فاجعهبار شده است. وی عنوان کرد که درختان کاج که زمانی نماد این باغ بودند، به راحتی خشک شدند و حال، جای آنها خالی است. وی افزود: که باغ شوکتآباد نه تنها یک اثر تاریخی و فرهنگی است، بلکه میتوانست به عنوان یکی از مقاصد مهم گردشگری و مکان تفریحی، گردشگران و شهروندان زیادی را جذب کند. اما حالا، پس از مدتها بسته بودن و کاهش امکانات، از گذشته آن اثری باقی نمانده است. او از مسئولان خواست تا هر چه سریعتر نسبت به بررسی وضعیت باغ و پاسخگویی شفاف اقدام کنند و از همه مهمتر، راهکارهای احیای این محیط ارزشمند، هر چه زودتر عملیاتی شود. وی همچنین تأکید کرد که این وضعیت بحرانی نیازمند توجه عمیق و همکاری جدی است تا به جای اینکه این باغ به خاطرهای تلخ تبدیل شود، به جایگاه سابق خود در توسعه گردشگری و تفرجگاههای شهر بیرجند بازگردد.
خشکیدگی و بیتوجهی به باغ شوکتآباد
یکی از اهالی این روستا با روایت تلخی از رویدادهای چندین ساله، وضعیت اسفبار این اثر ارزشمند را شرح میدهد. این شهروند به خبرنگار ما گفت: از زمانی که باغ شوکتآباد از زیر نظر اداره میراث فرهنگی بیرجند خارج و به اداره اوقاف واگذار شد، روند کاهش سرسبزی و رشد درختان آغاز شد. در سال ۸۵، پس از واگذاری، بخشهایی از باغ، مخصوصاً درختان بالا و درختچههای زردآلو، بهطور کلی قطع و ریشهکن شدند؛ حتی بعدها درختان کاج هم بهراحتی خشک و قطع شدند. وی ادامه داد: متأسفانه درختان قدیمی همچنان در حال خشکشدن و مرگ تدریجی هستند. در حالیکه بخشهایی از باغ، مانند پشت دیوار، هنوز سرسبز و زنده باقی ماندهاند، اما قسمت عمده آنها دیگر اثری از سرسبزی ندارد. جالب اینکه درختان سالم بیرون از باغ، در پشت دیوار، وضعیت بهتری دارند و سر حال هستند؛ اما در داخل باغ، درختان خشک و بیجان بهنظر میرسد که بیتوجهی و سهلانگاری، عامل اصلی این وضعیت است. وی ادامه داد: نکته حاد این است که درختان کاج، که نماد باغ بودند، بهسادگی خشک شدند و در برخی موارد، شبانه درختها اره میشدند و ریشههایشان بیرون آورده میشد. حدود چند سال است که دیگر خبری از آبادانی و سرسبزی نیست و برخی منابع، خشکسالی و کمبود آب را هم به عنوان دلایل مطرح میکنند، اما واقعیت این است که حتی منابع آبی بیشتر از باغ امیرآباد است، اما سر سبزی و سرحالی درختان در این باغ مشاهده نمیشود. وی عنوان کرد: در بخشهای دیگر، متأسفانه، بعد از اقدامهایی نظیر ساخت استخر و ساخت و سازهای حاشیه باغ، بهرهبرداری کم شده و آب به درستی در باغ مصرف نمیشود. آب استخرها و منابع دیگر تبخیر شده و تأثیر چندانی بر احیای درختان ندارد. حتی در قسمتهای مختلف، درختان خشک و یا در حال خشکشدگی هستن، و شبانه، درختان بهظاهر سالم، اره میشوند و برده میشوند. وی ادامه داد: در نتیجه، وضعیت کنونی باغ شوکتآباد، صرفنظر از ساختمانها و سازههای قدیمی، نشاندهنده سهلانگاری و بیتوجهی است. این در حالی است که اگر همین باغ در اختیار دستگاههای مسئول قرار گیرد و نظارت کافی بر حفظ درختان و آبرسانی آن صورت گیرد، میتوان از این اثر تاریخی، محیطی تفریحی و گردشگری با جذابیتهای فراوان ساخت. این شهروند درخواست دارد تا مسئولان هر چه سریعتر به این وضعیت رسیدگی کرده و حداقل امکان ورود و بازدید عمومی برای ارتقای وضعیت و رفع نگرانیهای مردم فراهم شود. وی مصرانه میگوید: «این باغ جزو میراث ملی و طبیعی است و باید مراقبت بیشتری از آن کرد، وگرنه میراثی که از چند دهه قبل به جای مانده، در چند سال آینده کاملاً نابود خواهد شد».
دلنگرانی اهالی روستای شوکتآباد
یکی دیگر از اهالی روستای شوکتآباد بیرجند هم با اعلام نگرانی عمیق درباره وضعیت نامناسب باغ شوکتآباد گفت: دیگر خبری از سرسبزی و آبادی باغ شوکتآباد نیست؛ بخش زیادی از درختان خشک و بیحال شده و چند سازه و بنای قدیمی هم بهطور کامل خرابه شده است. در حال حاضر تنها زمین خالی باقی مانده و در وسط آن چند درخت خشک و بیحال دیده میشود. با این وضعیت، جای تأسف دارد که چنین میراث ارزشمندی، در خطر نابودی کامل قرار گرفته است». وی اضافه کرد: «اگر میشود، حداقل از طریق کسانی که دلسوز و آشنا به باغ هستند، این باغ از زیر نظر فردی خاص گرفته شده و در اختیار اداره میراث فرهنگی قرار گیرد، تا بتوانیم با کمک آنان، فضای سبز و امکانات تفریحی در آن ایجاد کنیم و مردم بتوانند در این مکان، استراحت و تفریح کنند». وی ادامه داد: آبدهی به درختان و باغ، انصافاً کافی نیست و تنها برای استخرهای نزدیک به باغ استفاده میشود. درختهای پایینی باغ دیگر آب نمیخورند و خشکیدهاند، در حالی که درختان خود باغ و دیوارهای باغ نیاز به مرمت و نگهداری دارند. وی افزود: دهیاری زحمت زیادی میکشد و نامهنگاریها و پیگیریهای زیادی در این مدت انجام شده است، اما نتیجهای نگرفتهایم. حتی طرحی هم برای زیباسازی و احیای این باغ اجرا شد، اما هنوز عملیاتی نشده. ما فقط خواستار این هستیم که اگر امکانش باشد، باغ به مردم داده شود، تا خودشان در آن کار کنند، درخت بکارند و دوباره آن سرسبزی و رونق گذشته را بازسازی کنیم. فقط مشکل آب است که باید حل شود. آب تنها به استخرهای مجموعه میرود و درختان داخل باغ آب نمیخورند. این شهروند در پایان تاکید کرد: «ما از رسانه میخواهیم این موضوع را پیگیری کند و کمک کند این اثر ملی و فرهنگی دوباره جان بگیرد. ما حاضریم حتی از جیب خودمان هزینه کنیم، اما نمیخواهیم این میراث که قدمت زیادی دارد، به کلی نابود شود. اگر مسئولان بتوانند باغ را به دست مردم بسپارند، مطمئناً با همت و همکاری، دوباره میشود این مکان را از حالت خرابی خارج و به یک فضایی سرزنده و مطلوب برای گردشگران و اهالی تبدیل کرد».
اقدامات جدی برای احیای باغ شوکتآباد
حجتالاسلام والمسلمین بخشیپور، مدیرکل اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی، در واکنش به نگرانیهای اهالی روستای شوکتآباد درباره وضعیت نامساعد و خشک شدن درختان باغ شوکتآباد، در گفتوگو با خبرنگار ما اعلام کرد: «در حال حاضر، کشور و منطقه ما بیش از بیست و چهار سال است که با پدیده خشکسالی مواجه است و این موضوع، تاثیر زیادی بر درختان و باغات مناطق مختلف گذاشته است. بسیاری از درختان، بهویژه در مناطق شهری و باغها، در اثر کمبود بارندگی و آفات دچار خسارت شدهاند». وی افزود: «از دو سال گذشته، اوقاف و امور خیریه وارد عمل شده و با استفاده از کارشناسان مجرب، باغ شوکتآباد را مورد بررسی قرار داده و اقدامات لازم را انجام داده است. کارهای انجامشده شامل واکاوی باغ، قطعهبندی و لولهگذاری جهت آبیاری درختان جدید به جای درختان آفتزده است. هدف اصلی ما، احیا و نگهداری این باغ است و در حال حاضر، درختانی که به دلیل آفات و سوسک سرشاخهدار و کرم خراط آسیب دیدهاند یا باید قطع شوند، یا در حال درمان هستند». مدیرکل اوقاف عنوان کرد: «باغ شوکتآباد جزو موقوفههای منفعتی است و باید درآمد حاصل از آن در همان محل مصرف شود، بر این اساس، تمامی هزینهها برای نگهداری و احیا، از منابع خود وقف هزینه میشود. بنابراین، ادعاهایی مبنی بر سهلانگاری در این زمینه صحت ندارد و به نظر می رسد عده ای غرض ورزی دارند که این مسائل را مطرح می کنند. وی تأکید کرد: «در راستای اصلاح وضعیت باغ، کارشناسان متخصص در حال بررسی و دستور اجرای کارهای لازم هستند. چندی پیش، کارشناسان مجرب وارد باغ شده و قرار است وضعیت درختان را بهدقت ارزیابی کنند و اقدامهای لازم برای درمان و احیای باغ انجام شود». بخشیپور در پایان، تصریح کرد: «در بسیاری از نقاط شهر شاهد خشکیدگی و آفتزدگی درختان هستیم، ولی نسبت به سایر مناطق، باغ شوکتآباد مورد توجه و بررسی ویژه قرار دارد و برنامههای جدی برای حفظ و بهرهبرداری از آن در دست اقدام است».