جاده‌های خراسان جنوبی، سال‌هاست هم بار عبور مسافران داخلی را به دوش می‌کشند و هم بار ترانزیت منطقه‌ای را. اکنون با تکمیل ۴۰ کیلومتر باند دوم و فعال بودن صدها کیلومتر پروژه دیگر، نفس تازه‌ای در رگ‌های زیرساختی استان دمیده می‌شود؛ طرحی که فراتر از آسفالت، معنایش کاهش سوانح، رونق ترانزیت و پیوند عمیق‌تر شرق ایران با کریدورهای ملی و بین‌المللی است.
جاده‌های باریک و پرحادثه خراسان جنوبی، روایت تلخی از سال‌های طولانی بی‌توجهی به شرق کشور را در حافظه مردم ثبت کرده‌اند. اما حالا به نظر می‌رسد موتور توسعه در رگ‌های این سرزمین با شتاب بیشتری روشن شده است. به گفته میرمحمد مودی، مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی، از مجموع ۱۲۰ کیلومتری که برای امسال برنامه‌ریزی شده، ۴۰ کیلومتر باند دوم بزرگراهی آماده بهره‌برداری است و قرار است در هفته دولت به روی مردم باز شود. این بخش تازه، بخشی از پازلی بزرگ‌تر است که چهره جاده‌های استان را دگرگون می‌کند.

جهش بی‌سابقه اعتباری
مودی از «تزریق بیش از ۲۶۰۰ میلیارد تومان اعتبار طی ۱۰ ماه گذشته» خبر داده؛ رقمی که معادل هشت سال گذشته در حوزه راه‌سازی استان است. این افزایش بودجه، نشانه‌ای از تغییر نگاه به خراسان جنوبی است؛ استانی که تا دیروز در سایه مانده بود و امروز به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک و همجواری با مرز، بیش از هر زمان دیگر به توسعه زیرساخت نیاز دارد. کارگاه‌های عمرانی جاده‌ها اکنون با «فعالیت پررونق» ادامه می‌دهند؛ به طوری که سال گذشته هم ۶۰ کیلومتر باند دوم تحویل شد و امسال هم قرار است بیش از دو برابر این رقم اجرا شود.

پیوند با کریدورهای
ملی و منطقه‌ای
اهمیت این پروژه‌ها فقط در کاهش تصادفات و تسهیل رفت‌وآمد مردم نیست. خراسان جنوبی، در مسیر دو کریدور اصلی شمال–جنوب قرار دارد که بندر استراتژیک چابهار را به آسیای میانه وصل می‌کند. این یعنی هر کیلومتر بزرگراهی که در شرق کشور ساخته می‌شود، حلقه‌ای تازه به زنجیره تجارت ملی و منطقه‌ای اضافه خواهد کرد. مودی در گفت‌وگویش تأکید می‌کند که «تمام پروژه‌های باند دوم در این کریدورها فعال است و پیمانکاران با جدیت کار می‌کنند». این اظهارات، نشان می‌دهد که راه‌های خراسان جنوبی دیگر فقط مسیرهای محلی نیستند؛ بلکه شریان‌هایی حیاتی برای اقتصاد کشور و آینده مبادلات فرامرزی محسوب می‌شوند.

از مرز ماهیرود تا طبس- اصفهان
یکی از مهم‌ترین طرح‌ها، اتصال مرز ماهیرود به شبکه بزرگراهی کشور است. مرزی که دروازه اصلی تجارت ایران با افغانستان است و اکنون با تکمیل ۲۰ کیلومتر باند دوم در همین سال، نقش ترانزیتی‌اش پررنگ‌تر خواهد شد. در سوی دیگر، محور طبس_اصفهان نیز به‌عنوان شاهراه غربی استان در اولویت قرار دارد. به گفته مودی، انتظار می‌رود تا پایان سال حدود ۳۰ درصد از این مسیر به بهره‌برداری برسد. این پروژه نه فقط بار ترافیکی استان را سبک می‌کند، بلکه پلی حیاتی میان شرق و مرکز ایران خواهد بود.

شریان زنده شرق کشور
اما شاید هیچ مسیری به اندازه محور بیرجند_قاین اهمیت نداشته باشد؛ جاده‌ای که هم نقش ترانزیتی دارد و هم به‌عنوان حلقه اتصال شرق کشور با شبکه بزرگراهی ملی شناخته می‌شود. عملیات اجرایی در این مسیر سرعت گرفته و مسئولان امیدوارند بخش‌هایی از آن در هفته دولت آماده بهره‌برداری شود. این محور که بارها شاهد تصادفات مرگبار بوده، اکنون امید دارد با توسعه باند دوم، از «جاده مرگ» به «جاده زندگی» تبدیل شود؛ جاده‌ای که خانواده‌ها با آرامش بیشتری در آن تردد کنند و سرمایه‌های انسانی و اقتصادی استان با خطر کمتری جابه‌جا شوند.

جاده به مثابه توسعه
راه و جاده در خراسان جنوبی تنها یک زیرساخت حمل‌ونقلی نیست. در سرزمینی پهناور و کم‌جمعیت، جاده یعنی حیات اقتصادی، پیوند اجتماعی و حتی عدالت منطقه‌ای. اگر این استان بخواهد از ظرفیت‌های معدنی، کشاورزی و مرزی خود برای رشد بهره ببرد، نخستین شرط آن دسترسی ایمن و سریع به شبکه‌های ملی است. تجربه سال‌های گذشته نشان داده که هر کیلومتر باند دوم، مستقیماً به کاهش چشمگیر تصادفات منجر می‌شود. از سوی دیگر، اتصال مرز ماهیرود و جاده‌های غربی به بزرگراه‌های کشور، به معنای گشایش مسیر تازه‌ای برای صادرات، کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و جذب سرمایه‌گذاران خواهد بود.

قول ها برای جاده‌ ها
۴۰ کیلومتر آماده بهره‌برداری، تنها بخشی از یک مسیر طولانی است. همچنان ۴۵۰ کیلومتر باند دوم در دست اجراست و وعده داده شده تا پایان دولت به نتیجه برسد. پرسش اینجاست که آیا شتاب ایجاد شده در تخصیص بودجه و اجرای پروژه‌ها، تداوم خواهد داشت یا باز هم شرق کشور در نیمه‌راه رها می‌شود؟
برای مردمان خراسان جنوبی، جاده فقط آسفالت نیست؛ جاده یعنی امنیت، توسعه، امید و پیوند با آینده‌ای روشن‌تر. آینده‌ای که اگرچه امروز در چند افتتاحیه کوچک خود را نشان داده، اما در انتظار تصمیم‌های بزرگ‌تر برای تکمیل حلقه‌های توسعه‌ای شرق ایران است.